Mevlana – Nasreddin Hoca Mücadelesi
Mevlana – Nasreddin Hoca Mücadelesi : “Nasreddin Hoca’nın Ahilerin Öncüsü Ahi Evren Olduğunu ve Moğollara Karşı Gerçekleştirilen Bir Türkmen Ayaklanması Sırasında Esir Düştükten sonra Mevlevi Bir Vali Tarafından Ölüm Emri Verildiğini Biliyor muydunuz?”
Prof. Dr. Mikail Bayram tarihimizde yer edinmiş ve Türk Dünyasının hemen her noktasında aynı adla var olan “ermiş/veli” olarak kabul edilen Nasreddin Hoca’nın, Ahi Teşkilatının piri Ahi Evren olduğunu kanıtlıyor. Nasreddin Hoca’nın tarihsel gerçeklikteki adı Şeyh Nasrettin Mahmut. Araştırmada Farsça kaynakları kullanan Mikail Bayram’a göre, Mevlana’nın mesnevilerinde Cuha olarak bahsettiği ve eleştirdiği kişi Nasreddin Hoca; yani Ahi lideri Şeyh Nasrettin Mahmut.
Nasrettin hoca
Nasreddin Hoca, Anadolu Ahilik teşkilatı kurucusudır. Debbağ(deri) sanatının ustasıdır. Meslek olarak yılan derilerinden eşya üretmekle birlikte 32 tür esnaf ve sanatkârın da lideridir. Selçuklu döneminde sarayda kadı olarak bulunmuştur.
Günümüze erişen fıkralara göre Nasreddin Hoca kimi zaman filozof oluyor, kimi zaman bir doktor, kimi zaman bir kadı, bazen da bir vezir. İşte Bayram, eserinde Şeyh Nasrettin Mahmut’un felsefeyle olan alakasını belgelerle ortaya koyuyor. Fıkralarda doktorluk yapan Nasreddin Hoca, Ahi Evren’in yılan derisini işlemesinden edindiği bilgilerle, her türlü zehirin panzehirini üreten doktorluğuna karşılık geliyor. Ahi Evran Hoca Nasrettin’in Yezdan Şınaht, Letaifi Hikmet, Letaifi Gıyasiyye eserlerinde tıptan anladığı eskilerdeki bir şaman gibi, bu geleneği yaşatan otlardan şifa bulan bir şahıs olduğu görülmekte.
Ahi Evren Nasreddin Hoca
Ahi Evren yani Nasreddin Hoca, tarihte Mevlana ile karşı karşıya geliyor ve meydana gelen fikirsel/fıkıhsal tartışmalar Ahi Evrenin eserlerinde ve Mesnevilerde yer alıyor. Moğol güçlerine itaat eden Mevlana ile Ahi Evren’in mücadelesi, Nasreddin Hoca fıkralarında Hoca’nın herkesle tartışması olarak karşımıza çıkıyor.
Mevlana – Nasreddin Hoca Mücadelesi
Mevlana
Ahi Evren ve Nasreddin Hoca farklılaşması ise, Ahi Evren – Mevlana mücadelesinde, Moğol yardımı ile mücadeleyi kazanan tarafın Mevlana olması ve Ahi Evren’nin Moğollara karşı gerçekleştirilen bir ayaklanmada Mevlananın önerdiği ve Moğollar tarafından atanan bir Mevlevi valinin askerlerinin; Nasreddin Hoca’yı esir ederek öldürmesi…
Anadolu’da Mevlevilik karşısında tesiri azalan Ahiliğin ise, kurucusu Ahi Evren’i tarihi kimliğinden soyutlanmış olarak “Nasreddin Hoca” kimliği ile günümüze kadar taşıdığı anlaşılıyor… Öte yandan Mevlana’nın oğlu, Mevlana ile karşı karşıya geliyor. Mevlana’nın oğlu Mevlana’nın felsefi düşüncelerine karşı mücadele veriyor.
Mevlana, oğlunun sevdiği kızı da hocası Şems’e alıyor. Tarihi belgelerde dini Mecusilik olan Şems-i Tebrizi ise; Ahi Teşkilatı ve Mevlana’nın oğlunun düzenlediği bir planla öldürülüyor. Mikail Bayram’ın Nüve Yayınları’nca basılmış, ‘Sosyal ve Siyasi Boyutlarıyla Ahi Evren- Mevlana Mücadelesi’ adlı kitabı tarihi belgeler ışığında, o dönemi aydınlatıyor.
